‘God is dood,’ schreef de filosoof Nietzsche in 1882. In fantastisch proza laat hij een ‘dolle mens’ op de markt op klaarlichte dag een lantaarn aansteken en onophoudelijk schreeuwen: ‘Ik zoek God! Om vervolgens te constateren: ‘Wij hebben hem gedood! Hoe hebben we de zee kunnen leegdrinken? Wie gaf ons de spons om de hele horizon uit te vegen?…. Het heiligste en machtigste wat de wereld tot dusver bezeten heeft, is onder onze messen leeggebloed.’
Nietzsche was zijn tijd ver vooruit. Meer dan een eeuw later dreunt dit beeld nog na en kunnen we enigszins navoelen welke gebeurtenis Nietzsche hier onder woorden brengt. Voor mij is God niet dood maar weggetrokken. Als iemand met een problematische rouwverwerking houd ik een kamer voor hem vrij. Er is nooit een afscheidsceremonie geweest. Lang liet ik deze kamer onaangeroerd. Het werd er steeds stiller. De voorwerpen in die kamer verdwenen uit het dagelijks gebruik, ze werden symbolen van een rijk verleden. Op een dag, en dat weet iedereen die door een rouwproces gaat, moet je vaststellen dat je leven nooit meer dezelfde zal zijn. Bijna niemand wordt ongeschonden spiritueel volwassen.
Veel mensen hebben zo’n lege kamer. Is het een museum geworden met een krachteloze symboliek? ‘We doen er niets meer aan,’ zeiden de kinderen tegen mij bij een uitvaart, niet wetend hoe ze de symbolen uit het verleden van hun moeder konden integreren in hun eigen levensverhaal… Of is onze lege kamer onze zingevingskamer? Een creatieve bron van waaruit we ons leven nieuwe betekenis weten te geven?
In mijn praktijk als coach en ritueelbegeleider werk ik graag met ‘lege kamers’. Welk voorwerp uit die kamer neem jij mee in het gesprek? Is het een museumstuk of verdient het opnieuw ‘geladen’ te worden? Is het misschien besmet geraakt met pijn en boosheid? Hoe neem je hier afscheid van? En welke nieuwe symbolen dienen zich aan? Welk ritueel is nodig om een oud of nieuw symbool weer echt een plaats in jouw kamer te geven? Hoe kun je je symbolische landschap zo inrichten dat je hier weer positieve steun van ontvangt?
Soms denk ik: laat mijn kamer leeg blijven. Het is mijn innerlijke ruimte. Een symbool van ‘de stille stem’. Het staat voor een open niet-wetende levenshouding. Boeddhisten kennen de wijze uitspraak: If you meet the Buddha…kill him! Ze zijn nog radicaler dan Nietzsche en hebben liever de leegte dan een afgod. Zorg voor de lege kamer is soms leren wachten. Het beste moet nog komen…
Rien van der Zeijden