Literatuur

Door Sjaak Kloppenburg

De troost van de filosofie, auteur Alain de Botton. ISBN 9789046750780 
Kan Socrates ons helpen bij impopulariteit? Of zou Epicurus ons bij geldgebrek en Seneca ons bij frustraties terzijde kunnen staan? De troost van de filosofie levert het overtuigende bewijs dat de grote filosofen beslist niet alleen theoretisch toepasbaar zijn. De troost van de filosofie geeft aan welk praktisch nut de filosofie ons kan bieden.

Over levenskunst onder redactie van Joep Dohmen. ISBN 9789026321498 
In deze bloemlezing worden de klassieke teksten uit de geschiedenis van de filosofische levenskunst bijeengebracht. Centraal staat de levenskunst als manier om het eigen leven en dat van anderen vorm te geven. We lezen over de grote vragen rond de thema’s: genot en lijden, lot en noodlot, beheersing en overgave, eenzaamheid en vriendschap, het verlangen naar rust en de behoefte aan verstrooiing, de spanning tussen het moreel goede en een gelukkige, hedonistische levensstijl.

Het leven als kunstwerk, auteur Joep Dohmen. ISBN 9789089930248 
Waarom zou niet ieder van zijn leven een kunstwerk maken? Deze vraag van Foucault inspireert Joep Dohmen tot een hartstochtelijk pleidooi voor een stijlvol, waarachtig leven. Hij bindt de strijd aan met het paternalisme van links en rechts, met de moraal van vrijheid, blijheid die al een halve eeuw onze harten en hoofden bezet houdt, met dominante levenshoudingen zoals onverschilligheid, cynisme, sentimentalisme en fundamentalisme. Het is hoog tijd voor een nieuwe publieke moraal waarin grote levensvragen weer aan bod komen.

De kunst van het ouder worden, auteur Joep Dohmen & Jan Baars. ISBN 9789026324116
In de laatste 150 jaar is onze gemiddelde levensverwachting meer dan verdubbeld. Maar wat betekent ouder worden eigenlijk? Is het de laatste reis naar de dood of een diep en intens ervaren afsluiting van het leven? In De kunst van het ouder worden gaan Jan Baars en Joep Dohmen in de geschiedenis van de filosofie op zoek naar antwoorden op deze vragen. Zij brengen bekende en minder bekende teksten bijeen over ouderdom, van klassieke tot hedendaagse denkers.

Leven is een kunst, auteur Paul van Tongeren. ISBN 9789086871025 
Leven is geen kunst zolang het een kwestie van overleven is. Wie moet zorgen te overleven, stelt geen vragen: hij vecht, (vr)eet, verbergt zich. Pas als dat gelukt is, is het mogelijk om van overleven, leven te maken. Daarvoor is meer nodig dan filosofie. Maar zonder de filosofische blik die het eigen leven onderzoekt zal het waarschijnlijk niet lukken. Van Tongerens pleidooi voor een filosofie die helpt bij de kunst van het leven en het leven als kunst, verhoudt zich kritisch tot het type levenskunstfilosofie dat vandaag de boventoon voert.

Spinoza’s intuïtie, auteur Jan Knol. ISBN 9789028422698 
De filosofische inzichten van Spinoza maken voor iedereen het hoogste geluk bereikbaar, maar dat is niet iets wat iedereen zomaar ten deel valt. Spinoza onderscheidt drie soorten kennis. De eerste soort is de verbeelding, de tweede soort is de rede, waarmee we verbanden kunnen leggen. De derde en hoogste soort kennis is de intuïtie, waarmee we inzicht in de totale samenhang van de dingen krijgen en dat levert de hoogste vorm van geluk op.

Spinoza, auteur Miriam van Reijen. ISBN 9789086870226 
Van Reijen schetst een weg naar wat Spinoza het ‘ware goed’ noemt, een individuele levenskunst, waarin inzicht, deugd, macht, vrijheid en vreugde samenvallen. Het schetst ook een weg naar het ‘hoogste goed’, een tegelijk verleidelijk en realistisch perspectief van een samenleving waar de mens, juist door zich met anderen te verenigen, zijn hoogste eigenbelang realiseert. De schrijver maakt korte metten met de nog steeds gangbare opvatting dat in Spinoza’s filosofie, net als bij de Stoïcijnen en Descartes met hun sterk rationalistische inslag, de ratio de emoties de baas zou kunnen.

Epictetus zakboekje. ISBN 9789461055088  
Het ‘Zakboekje’ van Epictetus is bijna tweeduizend jaar oud, maar het heeft nog niets van zijn waarde en charme verloren. In 53 korte stukjes geeft de stoïcijn Epictetus aan zijn lezer wenken voor een evenwichtig leven, met als uitgangspunt het verschil tussen wat wel en wat niet binnen ons bereik ligt, en wat je in het ene geval juist wel en in het andere juist niet moet doen.

Beginnen met filosofie, auteur Luc Ferry. ISBN 9789029565226
In dit boek zet Luc Ferry uiteen wat filosofie inhoudt en wat je eraan kunt hebben. Het is bedoeld voor wie wil weten wat filosofie is. De auteur, een  invloedrijk Franse politicus, steekt de hand uit naar de lezer om hem/haar mee te nemen op een avontuurlijke reis door de wereld van de ideeën.

Levenskunst, auteur Dick Kleinlugtenbelt. ISBN 9789055739868
De levenskunst is terug. We hebben ons losgerukt uit de beknellende banden van het religieuze, het politieke, het traditionele, het sociale en het economische. De levenskunst wil de aandacht voor de persoon herstellen en het vriendschappelijke in de verhoudingen. Levenskunst is de zorg voor een beheerste en bevriende relatie met onszelf en met anderen.  Wat is het zelf? Wat is vriendschap? Deze en andere vragen worden beantwoord met Socrates, Aristoteles, de Romeinse Stoa, Augustinus en de Montaigne.

Wat liefde weet, auteur Martha Nussbaum. ISBN 9789053523551
Martha Nussbaum verdedigt de opvatting dat ethische reflectie in dienst moet staan van onze alledaagse pogingen ‘goed te leven’. Ethische reflectie kan niet volstaan met het formuleren van abstracte morele principes. In het subtiele proces van morele perceptie en oordeelsvorming spelen naast de ratio de emoties een rol. Om die reden zijn niet alleen filosofische, maar ook literaire werken van groot belang voor ons oordeelsvermogen. Nussbaum onderzoekt welke bijdrage filosofen, Griekse tragedie schrijvers en twintigste-eeuwse romanschrijvers aan onze morele vorming leveren.

Het rancuneuze gif, auteur Sybe Schaap. ISBN 9789460360473 
Het rancuneuze gif gaat over een typisch kenmerk van de mens. Rancune, ook wel ressentiment of wrok genoemd, is een uiting van onvrede die zich kenbaar maakt door slachtoffergevoel, boosheid en beschuldigingen. De oorzaak van deze boosheid zoekt men in een ander: deze treft het verwijt, heeft het gedaan en wordt dus als schuldig gezien. Aan de hand voorbeelden wordt duidelijk hoe rancune het samenleven kan ontwrichten. Ook nu infecteert dit gif de onderlinge verhoudingen in Nederland. Rancuneus gedrag dreigt zelfs normaal te worden en zich zonder schaamte te mogen uiten.